İşletmeler hiç kuşku yok ki kar etmeyi ve bu karlılığını
sürdürülebilir kılarak varlığını devam ettirmeyi amaçlamaktadır. İşletmelerin
hem karlılığını hem de varlığını sürdürülebilir kılabilmesi için birçok
değişkeni yönetebilmesi gerekmektedir. Özellikle de değişen
ekonomik koşullar, toplumsal ve bireysel dönüşümler, teknolojik gelişmeler
kısaca dünya üzerinde sabit kalmayan her şeyin değişimi işletmelerin elindeki
imkanları ile etkilerini yönetmesi gereken değişkenlerdir. Bu değişkenleri
başarılı bir şekilde yönetemeyen ve değişimin karşısında hareketsiz kalan tüm
işletmelerin varlığını sürdürülebilir kılması imkansızdır.
İşletmelerin kendi iç dinamiklerinde bu değişimi yönetmesi gereken kuşkusuz en kritik birimlerden biri insan kaynaklarıdır. Öyle ki tüm süreçlerin yönetilmesi ve kontrolünü sağlayan “insan” faktörü değişimden de en çok etkilenen ve değişime en hızlı cevap bekleyen birimdir.
Değişen yaşam koşulları günümüzde İnsan Kaynakları alanında birçok değişimi beraberinde getirmiştir. Bu değişimlerden biri de “Yeşil İnsan Kaynakları”dır.
Bu yazımda başlangıçta çok kısa bir şekilde İnsan Kaynakları Yönetimine değinip, daha sonrasında Yeşil İnsan Kaynakları anlayışını iredelemeye çalışacağım. Yeşil İnsan Kaynakları yaklaşımının İnsan Kaynakları fonksiyonlarında ne gibi uygulamalarla karşımıza çıktığına değinerek yazımı sonlandıracağım.
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
Sanayi devrimi öncesinde küçük ölçekli işletmelerin
bulunması ve genellikle usta-çırak ilişkileri ile yönetilen bir süreç olarak
karşımıza çıkan İnsan Kaynakları Yönetimi bugün içinde bulunduğumuz anlamını ve
ismini alana kadar birçok değişim ve kırılma yaşamıştır.
Bu kırılmaların en kritik olanı Sanayi Devrimi olmuştur.
Sanayi Devrimi ile birlikte seri üretime geçilmesi ve fabrikaların kurulması
ile beraber bir işletmede çalışan kişi sayısının kitlelere dönüşmesi ve çok
fazla çalışanın bulunmasından dolayı birçok ihtiyaç oluşmuştur. Böylelikle henüz
sadece çalışanların işe alınması, işten çıkarılması, maaşların ödenmesi gibi en
temel ve basit süreçlere bakan Personel Yönetimi anlayışı ortaya çıkabilmiştir.
Sanayi Devrimi sonrasında değişen koşullar ve artan rekabet her alanda hissedilmiş ve işletmelerin her sürecinde olduğu gibi İnsan Kaynakları Yönetimi alanında da değişim yaşanması zorunlu hale gelmiş ve Personel Yönetimi anlayışı yerini İnsan Kaynakları Yönetimi anlayışına bırakmıştır. Böylelikle, “insan” bir değer olarak görülmeye başlanmıştır.
Bununla beraber temel işlevler dışında İnsan Kaynakları Yönetimi; işe alma, eğitme ve geliştirme, ücretlendirme, işveren markası, eğitim ve gelişim gibi birçok süreci kapsayan bir noktaya gelmiştir. Ancak bugün gelinen noktada, özellikle de pandemi ile beraber İnsan Kaynakları Yönetiminin stratejik bir yönetim süreci olduğu anlaşılmıştır. Bu farkındalığın oluşması ile beraber İnsan Kaynakları Yönetimi anlayışı yerini Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi anlayışına bırakmıştır. İnsan Kaynakları Yönetimi süreçlerinde yaşanan bu değişim beraberinde birçok yeni alt başlığı gündeme getirmiştir. Kuşkusuz bu alt başlıklardan en kritik olanlarından biri de Yeşil İnsan Kaynakları anlayışıdır.
YEŞİL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi, İnsan Kaynakları Yönetimi anlayışının sürdürülebilir bir hale gelmesi ve bunun teşvik edici olabilmesi için kullanılmasıdır. Bir başka şekilde ifade etmek gerekirse çevre sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesini teşvik eden bir anlayıştır.
Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi, yeşil anlayışı anlayan, bu anlayışı taktir eden ve kurum içinde uygulayan, yeşil insan gücünün oluşturulmasından doğrudan sorumlu olan ve işletmelerin sermayesini insan kaynakları yönetimi disiplinlerinin tamamında yeşil hedef ve anlayışlarını koruyan bir süreçtir. İşletmenin çalışanlarını; toplumun, doğal çevrenin ve işin faydası için yeşil oluşturan politikaları, uygulamaları ve sistemleri işletme içinde sürdürülebilir bir şekilde uygular.
İşletme içerisinde İnsan Kaynakları fonksiyonlarında, Yeşil İnsan Kaynakları anlayışının nasıl tesis edilebileceğini bazı fonksiyonları inceleyerek değerlendirelim.
İŞE ALIM SÜRECİNDE YEŞİL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
İşe alım süreçlerindeki güncel çalışma ve
yaklaşımlara baktığımızda yeni çalışanlar için çevresel sorunları ve gerekli
faktörlerin bilincinde olan ve bu anlayışa sahip yeşil iş tanımları
eklenmektedir.
Yeşil işe alım süreci, çalışanları kurum
içerisindeki çevresel yönetim sistemleriyle birleşen ve uyum yakalayan bilgi,
beceri, yaklaşım ve davranışlarla işletmenin işe alım sürecini yönetmesi olarak
tanımlanabilir. Yeşil işe alım uygulamaları, işletmeye yeni dahil olacak bir
kurumun çevre kültürüne aşina olduklarından ve çevresel değerlerini
koruyabildiklerinden emin olarak etkin çevre yönetimini destekleyebilir.
İşe alım süreçlerinde en temelde iki ana mesele üzerinde dikkat edilmesi gerekmektedir. İlk olarak işletme içerisinde var olan çalışmaların işletmenin yeşil kültürünü hisseden ve bunu yaşatan bir havada olmaları gerekir. Aynı zamanda işletmenin, yeşil kültürünü dışarıya yansıtması gerekmektedir. Çünkü bunlar işletmenin yeşil kültürü benimsemiş bir insan kaynakları anlayışı olduğunu dışardaki insanların görmesini sağlayacaktır.
İkincisi ise yeni işe alım yaptığı kişilerde bu kültürü bir kıstas olarak belirleyip bu kültüre uygun profildeki kişilerin işletmeye kazandırılması gerekmektedir. Böylelikle İnsan Kaynaklarındaki yeşil kültür, kalıcılık kazanıp sürdürülebilir bir hale gelecektir.
PERFORMANS YÖNETİMİ SÜRECİNDE YEŞİL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
Performans Yönetimi, çalışanların işletmenin temel amaçlarını ve hedeflerini daha iyi gerçekleştirmelerine destek olacak iş becerilerini geliştirmelerinin sağlayan bir süreçtir. Kurumsal stratejinin çalışanlar tarafından bilinmesi, performans yönetimi ile sonuçlanır. İşletmenin Yeşil kültüründen etkilenen ve şekillenen hedeflerinin çalışanlarına yansıtılması ve bunların çalışanlara benimsetilmesi ve yaptıkları iş ile ilişkilendirilmesi bu anlamda önemlidir.
EĞİTİMDE YEŞİL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
Yeşil eğitim, çalışanları işletmenin kültürü ve hedefleri noktasında eğitir, çalışanların yaptıkları işlerde enerji tasarrufu yapmalarını, atıklarını kontrol etmelerini, çevre bilincini kurum kültüründe yayan ve çalışanların çevre sorunlarını çözme konusundaki çalışmalarına imkan veren eğitim yöntemleri sunar. Yeşil eğitim faaliyetleri, çalışanları çevre yönetiminin farklı yönlerinden ve değerlerinden haberdar eder.
ÜCRET VE YAN HAKLARDA YEŞİL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
Ücretlendirme ve Yan Haklar, işletmelerdeki yeşil girişimleri temelde artırsa da, bazı yanlış uygulamaların tamamen bitmesi henüz mümkün değildir. Etkili maddi teşvikler geliştirmek, çevresel şartlar ve çalışanların performansını doğru ve hakkaniyetli bir şekilde değerlendirme güç olduğu için zor olabilir. Ücret yönetimi politikalarına yeşil anlayışının temellerini dâhil ederek, yöneticilerle çalışanlar arasında yeşil davranışlar teşvik edilebilinir.
ÇALIŞAN İLİŞKİLERİNDE YEŞİL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
Çalışanların yeşil anlayışa dahil olmaları, onların hedeflerini, yeteneklerini, motivasyonlarını ve algılarını yeşil anlayış ve uygulamalar ile birlikte gerçekleştiğinde daha başarılı uygulamalar gözlemlenebilir.
Çalışmalardaki birçok kişi, kişisel güçlenmenin üretkenliği ve
performansını pozitif etkilediği ve öz kontörlünü sağlaması, kişisel düşünme ve
problem çözme becerilerini geliştirdiğini çok rahatlıkla ifade edebiliriz.
Çalışan ilişkilerinin kapsamı, işletme içerisinde bir öneri planı sunup başlatılarak genişletilmelidir; burada, her düzeyde çalışanın bir programa katkıda bulunma fırsatı vardır. Bu öneri planı, ekipleri farklı kaynaklardan toplanılan çevre dostu uygulamalar için yeni fikirlerin yanı sıra yeşil konular hakkında daha fazla farkındalık yaratacak olması mümkündür.
BAZI YEŞİL İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARI
- İşletmeler, binalarının yapılması
sırasında hem dış çevresinin hem de içinin yeşil anlayışa uygun olarak
yapılmasını sağlayabilir. - Kağıtsız ofis projelerine çok fazla
denk gelmeye başladık. Yeşil anlayış için en temel ve kritik süreçlerden biri
kuşkusuz kağıtsız ofislere geçilmesi ile söz konusu olacaktır. - Geri dönüşüm bilinci ve atık kontrolü
sağlamaya yönelik birçok çalışma artık hemen hemen her şirket tarafından
yapılmaktadır. - Enerji tasarrufu da, yine bu açıdan
önemli bir yere sahiptir.
