Ekonomide sıkça rastladığımız iki kavram olan GSYİH ve GSMH çoğu zaman karıştırılmakta olan kavramlardır GSYİH nedir? GSMH nedir? Bu iki kavramın arasındaki fark nedir? Gelin hep birlikte inceleyelim.
GSYİH, açılımına bakacak olursak; gayri safi yurt içi hasıla kelimelerinin kısaltılmış halidir. Gayri safi, eskimeyi dikkate almamayı; yurt içi ise ülke sınırlarımızı vurgulamaktadır. Geriye kalan hasıla kelimesi ise sonuç anlamına gelmektedir. Toparladığımızda ortaya şöyle bir anlam çıkmaktadır: Ülke sınırları içinde belli bir dönem içerisinde ister o ülkenin ekonomik birimi ister yabancı ekonomik biriminde üretimi tamamlanmamış olan tüm mal ve hizmetlerin parasal karşılığıdır.
Gayri safi yurt içi hasıla şu formülle hesaplanmaktadır:
GSYİH = tüketim + yatırım + devlet harcamaları + (ihracat – ithalat).
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla hesabına her şey dahil midir? Gayri Safi Yurt İçi Hasıla hesabında hesaba neler dahil edilmez?
Gayri safi yurt içi hasıla hesaplamasına her şey dahil edilmez. Örneğin;
- Ev üretimi,
- Kayıt dışı ekonomi,
- Negatif dışsallıklar,
- Boş zaman faaliyetleri gibi unsurlar gayri safi yurt içi hasıla hesabı ile ölçülmemektedir.
İnsanların büyük bir kısmı boş zaman faaliyetlerinin insan refahına katkısı olduğunu düşünse de bu durum gayri safi yurt içi hasıla için hassas bir konudur. Bu nedenle gayri safi yurt içi hasıla hesabına doğrudan katılmazlar.
Boş zaman faaliyetlerinin göz ardı edilmesine rağmen , gayri safi yurt içi hasıla çoğunlukla bir toplumun refah düzeyinin ölçümü olarak kullanılmaktadır. Ancak gayri safi yurt içi hasılanın kabaca çizilmiş olan bir gösterge olduğu göz ardı edilmemelidir. Çünkü bahsettiğimiz gibi bazı unsurlar (ev üretimi,kayıt dışı ekonomi,negatif dışsallıklar,boş zaman faaliyetleri) hesaba doğrudan katılmaz.
Gayri safi yurt içi hasıla özellikle tüm ekonominin nasıl büyüdüğüne karar vermek için kullanılır. Ekonominin nasıl büyüdüğüne karar vermek için de ortaya başka kavramlar çıkar. Ancak gayri safi yurt içi hasıla ile gayri safi milli hasıla kavramlarının ne olduğunu bilmek ya da bu iki kavramı karşılaştırmak için gayri safi yurt içi hasıla hakkında bu bilgiler yeterli olacaktır.
GSMH’ye gelecek olursak; gayri safi milli hasıla kelimelerinin kısaltılmış halidir. Gayri safi eskime ,milli yani vatandaşlık , hasıla da sonuç olarak vurgulanmaktadır.Toparladığımız zaman:Bir ülkede belli bir dönemde -bu dönem genelde bir yıldır- o ülkenin vatandaşları tarafından üretilen mal ve hizmetlerin toplamının parasal değeri olarak ifade edilmektedir.
Gayri Safi Milli Hasıla’nın Formülü:
GSMH = GSYİH + Yurt dışında bulunan vatandaşların gelirleri – Yurt içindeki yabancıların gelirleri şeklindedir.
Gayri safi milli hasıla hesaplarında esas alınan unsurlar nelerdir ?
Gayri safi milli hasıla hesaplanmasında üretim ve hizmet alanları esas alınır.Ön plana çıkan üretim ve hizmet kalemleri şunlardır:
- Tarım
- Sanayi
- İnşaat
- Ticaret
- Ulaştırma
- Haberleşme
- Mali Kuruluşlar
- Konutlar
- Hizmetlerin Toplamı (Kamu ve Özel sektörü dahil olacak şekilde)
- İthalat Vergisi
Gayri safi yurt içi hasıla ile gayri safi milli hasıla arasındaki fark nedir?
Gayri safi yurt içi hasıla hesaplanırken yabancıların geliri ile mal ve hizmet üretimleri hasılaya dahil edilirken;gayri safi milli hasıla hesabında ise o ülkenin kendi vatandaşlarının üretimi yani o ülkenin milli üretimi dahil edilir.
Burada ön plana çıkan ayırt edici nokta vatandaşlıktır.Gayri safi yurt içi hasıla hesabında vatandaş ayrımı gözetmeksizin hesap yapılır. Ancak gayri safi milli hasılada bir ülkenin kendi vatandaşının yaptığı üretim hesaba katılır. O halde bu iki kavramı karıştırmamak için vatandaşlık konusunda nasıl yaklaşımı olduğuna bakılması yardımcı olacaktır.
Ekonominin mihenk taşı kabul edilen bu iki kavramı yalnızca derste değil günlük hayatta da duymanız mümkün. İstatistiksel değerler olarak dönemlere göre kaydedilmektedir.İlgili olan sayın okurlarımı http://www.tuik.gov.tr sayfasını ziyaret etmelerini tavsiye ederim.
Esen kalın…
