BDDK tarafından hazırlanan “Bankacılık Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Dair Yönetmelik Taslağı”, 1 Ocak 2016’da yürürlüğe girecek. Taslak, engelli müşterilerin şube ve şube dışı kanallardan güvenli ve rahat yararlanabilmesi için bankacılık hizmetlerinde yapılması gereken düzenlemeleri kapsıyor. Bu doğrultuda yaklaşık 11 bin şube, 2,5 milyona yakın POS cihazı ve 44 bini aşkın ATM cihazının taslağa uygun duruma getirilmesi gerekiyor.
F inansal özgürlük ve toplum içerisindeki eşitlik, engelli bireylerin yaşamında çok önemli bir role sahip. Özellikle engelli bireylerin, toplum içerisinde başka bireylere bağımlı olmadan günlük hayatlarını sürdürebilmesi ve sosyal hayatlarında ihtiyaç duydukları hizmetlere engelsiz olarak erişebilmesi önem taşıyor. Engelli vatandaşların ihtiyaç duyduğu finansal hizmetlerden daha rahat, güvenli ve engelsiz yararlanabilmesi amacıyla Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yeni bir çalışma yürütülüyor. Söz konusu çalışma kapsamında BDDK tarafından “Bankacılık Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Dair Yönetmelik Taslağı”, 5 Haziran 2014 tarihli ve 5886 sayılı kararla yayımlandı ve kamuoyu görüşüne açıldı. Yönetmelik taslağının Resmi Gazete’de yayımlanması sonrasında bankaların, mevcut yapı, faaliyet ve sistemlerini 1 Ocak 2016 tarihine kadar bu yönetmelik taslağında yer alan hükümlere uygun hale getirmesi gerekiyor. Yönetmelik taslağı içeriğinde engelli müşterilerin şube ve şube dışı kanallardan güvenli ve rahat yararlanabilmesi için bankacılık hizmetlerinde yapılması gereken düzenlemeler yer alıyor. Yayımlanan taslağın 4. maddesi uyarınca bankaların hizmetlerini ve ürünlerini planlarken engelli müşterilerin de gereksinimlerini göz önünde bulundurması ve bankacılık hizmeti sunulan alanların erişebilirlik standartlarına uygun hale getirilmesi gerekiyor. Yönetmelik taslağı içerisinde farklı engellere sahip müşterilerin banka ve kredi kartları, ATM cihazları, şubeler, POS cihazları, internet bankacılığı ve çağrı merkezleri gibi bankacılık hizmetlerine daha güvenli ve kolay erişim sağlayabilmelerine ilişkin yapılması gereken düzenlemeler ve gereklilikler ayrı başlıklar halinde yer alıyor.
BANKA VE KREDİ KARTINDAKİ DÜZENLEMELER
- Engelli müşteriler için engel durumuna ilişkin bilginin, müşteri talebine istinaden kartta tutulması gerekecek. Söz konusu bilginin farklı bankalara ait ATM ve POS cihazlarında da kullanılabilmesi için gerekli düzenlemeler yapılacak. Engelin çeşidine göre ATM ve POS cihazı kullanımını kolaylaştırıcı yardımcı işlevler otomatik olarak etkinleştirilecek.
- Engel durumuna ilişkin bilginin yer aldığı kartlarla bankanın riskli olarak belirlediği kartlı işlemlerin gerçekleştirilmesi durumunda işleme ilişkin müş- teriye kısa mesaj veya e-mail gibi bir yöntemle bilgilendirme yapılacak.
- Görme engelli müşterinin kartla ödeme yapması gerektiğinde, ödenecek tutar bilgisi müşteriye okuyucu programlar ile okunabilecek şekilde kısa mesaj ile iletilecek. Ayrıca kart engelli müşterinin doğru yönü ayırt edebileceği şekilde tasarlanacak.
ATM CİHAZLARINDAKİ DÜZENLEMELER
- Engel durumuna ilişkin bilginin yer aldığı kartlarla asgari olarak bakiye sorgulama, para çekme, kredi kartı borç sorgulama ve kredi kartı borcu ödeme işlemleri için farklı bankalara ait ATM’leri herhangi bir ek masraf ve ücrete tabi olmaksızın kullanabilecek. Söz konusu işlemlerden doğan masraflara ilişkin mahsuplaşma sosyal sorumluluk ilkesi kapsamında bankalar arasında gerçekleştirilecek.
- Bankalar, engelli müşterilerin ATM’yi kullanırken kullandıkları kişisel veya kritik bilgilerin gizliliğini sağlayacak tedbirler alacak. Ekranı vücuduyla kapatamayacak durumda olan müşteriler için işlem süresince ATM ekranını kapalı duruma getirme seçeneği sunulacak.
- ATM ekranlarının çevresel faktörler neticesinde olumsuz etkilenmemesi için gerekli olan asgari ekran özellikleri uygun şekilde seçilecek. ATM ve çevresinin yeterli miktarda aydınlatılması sağlanacak.
- Bankalar engelli müşterilerin sayı, adres ve durumlarını değerlendirerek ATM hizmeti sunduğu her bölgedeki ATM cihazlarından en az bir tanesinin ortopedik engelli müşterilerin kullanımına uygun olarak temin edecek. Ayrıca ATM hizmeti sunulan iller için her ilde asgari olarak bir ATM’nin ortopedik engelli müşterilerin kullanımına uygun olarak tesis edecek.
- Aynı bankaya ait üç veya daha fazla ATM’nin yakın çevrede bulunması durumunda bunlardan bir tanesi ortopedik engelli müşterilerin kullanımına uygun tesis edilecek.
- Ortopedik engelli müşterilerin kullanımına uygun ATM’ler, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Katılım Bankaları Birliği ve bankalar tarafından internet sayfaları ve varsa mobil uygulamalar vasıtasıyla adres ve ulaşım detaylarıyla birlikte duyurulacak.
- Ortopedik engelli müşterilerin kullanımına uygun olan ATM’ye tekerlekli sandalyenin yanaşabilmesi ve tekerlekli sandalyeden klavyeye erişilebilmesi için gerekli erişebilirlik standartlarına uyulacak.
- Görme engelli müşteriler için ATM ekranlarında gösterilen uyarılar, yönergeler, onaylar ve hata mesajları gibi bilgilerin müşteriye iletilmesi için sesli menü fonksiyonları bulunacak. Söz konusu sesli menü hizmetinin kulaklık veya telefon ahizesi ile mahremiyeti sağlanacak. Ayrıca makbuz üretilmesi gereken durumlarda, makbuz üzerinde yer alan hesap bilgileri ve hata mesajı gibi önemli bilgiler de müşteriye sesli olarak sunulacak.
- Görme engelli müşteriler için tesis edilecek sesli menü kapsamında asgari olarak bakiye sorgulama, para çekme ve kredi kartı işlemleri bulunacak.
- Sesli menünün başlatılmasına ilişkin Braille alfabesi ile hazırlanmış yönergeler ATM’nin kolaylıkla ulaşılabilecek bir kısmında bulunacak.
ŞUBELER, POS CİHAZLARI, İNTERNET BANKACILI- ĞI VE ÇAĞRI MERKEZLERİNDEKİ DÜZENLEMELER
- Şubeler ve hizmetler, engelli müşterilerin şubeden sunulan tüm hizmetlere bir başka kişinin yardımı olmadan erişebilmesini sağlayacak şekilde tasarlanacak ve şubelerdeki hizmetlerde engelli müşterilerin öncelikli olarak yararlanması sağlanacak.
- POS cihazlarının kontrol tuşlarının telefon standartlarına uygun şekilde konumlandırılması ve tuşların bazılarında kullanım kolaylığı sağlamak amacıyla kabartma benzeri işaretlerin kullanılması sağlanacak. Ayrıca POS ekranlarının ışık, karanlık gibi faktörler sonucu görüntü kalitesinin düşmesini önlemeye yönelik minimum ekran özelliklere sahip olarak seçilecek.
- Görme engelli müşteriler için internet bankacılığı ve mobil bankacılık uygulamalarının erişebilirlik standartlarına uygun olması sağlanacak ve kısa mesajıyla gönderilen tek kullanımlık şifrelerin gerekli güvenlik önlemleri sağlanarak ekran okuyucu programıyla uyumlu olması sağlanacak.
- İşitme engelli müşterilere parola alma, değiştirme gibi işlemler çağrı merkezi haricinde bir yöntemle de sunulacak, söz konusu müşterilerin anında yardım alabilecekleri ve kayıp/çalıntı bildirimi yapabilecekleri güvenli bir çevrimiçi yazışma kanalı tesis edilecek
Kaynak: KPMG Gündem
