Resesyon ekonomik gerileme veya durgunluk olarak adlandırılır. Bununla birlikte ekonomide yaşanacak olan bir dönemlik bir gerileme resesyon olarak sayılmamaktadır. Resesyon sayılabilmesi için reel gayri safi yurtiçi hasılada (GSYİH) “iki çeyrek üst üste” daralma gerçekleşmelidir.
Ülkelerin resesyona girmesi çok sık görülmese de yapılan bir araştırmada 1960 ile 2007 yılları arasında 21 gelişmiş ekonomide 122 resesyon meydana gelmiştir.
Neden Resesyon Olur?
Ülkedeki nüfus artış hızının ekonomik büyümeden fazla olmasından dolayı kişi başına düşen milli gelir azalır ve buna bağlı olarak işsizlik oranı artar, üretim faaliyetleri azalır.
Döviz kurlarındaki artıştan veya farklı sebeplerden dolayı, ülkede mal ve hizmet maliyetlerinde hızlı bir şekilde artış yaşanması da resesyona neden olabilir. Örnek verecek olursak petrol fiyatlarındaki artış üretimi azaltır.
Talep eksikliği de resesyona neden olabilecek durumlardan sayılabilir. Ülkede gerçekleşen olumsuz durumlar ekonomide belirsizliği beraberinde getirebilir dolayısıyla insanlar tüketim yapmaktan, şirketler de yatırım yapmaktan vazgeçer.
Türkiye ve Resesyon
Türkiye’nin resesyon tarihine bakmak istediğimiz de son 32 yılı inceleyebiliyoruz çünkü GSYİH üçer aylık dönemler şeklinde 1987 yılından itibaren yayınlanmaya başlandı.
Son 32 yıla baktığımızda Türkiye tarihinde 7 resesyon görüyoruz;
Yukarıdaki tabloda yer almayan iki resesyon daha var. Bunlardan ilki 10 yıl önce yaşandı. 2008 yılının son çeyreğinde başlayıp 2009 yılının üçüncü çeyreğine kadar dört çeyrek dönem devam etti.
Diğeri ise 2018’in son çeyreğinde başlayıp 2019’un 2.çeyreğinde de devam eden, şuan yaşadığımız resesyondur.
2018’in son çeyreğinde 2.8 daralan Türkiye ekonomisi, 2019’un birinci çeyreğinde 2.4, ikinci çeyreğinde ise 1.5 daralarak resesyona devam etmiştir.
1929 Büyük Buhran
Dünya tarihinin en büyük ekonomik sıkıntılarının yaşandığı “1929 Büyük Buhranı” küresel resesyona bir örnektir.
Birinci Dünya Savaşı sonrasında Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan bankaların batmaya başlaması küresel bir krize dönüştü. Özellikle sanayileşmiş ülkeleri etkileyen kriz bir çok insanın zor şartlar altında yaşamasına sebep oldu. Kriz, etkisini 1939 yılına kadar gösterdi.
Türkiye’de en çok tarım sektörü etkilendi. Özellikle çiftçi kesim işsiz ve zor dönemlerden geçti.
1929 Büyük Buhran Sonuçları
- Dünya sanayi üretimi %35 – %45 düştü.
- 50 milyon kişi işsiz kaldı.
- 23 Ekim 1929 Çarşamba günü 2.5 milyon adet hisse senedi satıldı fakat bu daha başlangıçtı ve 24 Ekim 1929 Perşembe günü yani tarihte “Kara Perşembe” diye bilinen gün 13 milyon hisse senedi satıldı.
- Yeryüzündeki toplam üretim %42 düştü.
- 1929 yılından önceki krizlere baktığımız zaman dünya ticaret hacminde en fazla %7 düşüş olurken 1929 yılındaki krizde, dünya ticaret hacmi %65 düştü.
- Menkul kıymet fiyatları ve borsa %30 – %40 arası düşüş yaşadı.
- ABD’nin 1929’da 103,6 milyar dolar olan GSYİH’sı, 1933 yılında 56,4 milyar dolara gerilemişti.
