1340’lı yıllar, dünya kara veba ile kavruluyor. Salgın tüm dünyada en az 75 milyon insanın ölümüne sebep oldu. Bu sayının 200 milyona ulaşmış olması da mümkün görülüyor bilim insanlarınca. İstanbul fethedildiğinde dünya nüfusunun 400 milyon olduğu tahmin ediliyor. Kara veba salgınıyla dünya nüfusunun üçte biri belki de yarısı oldü. Şimdilerde coronavirüs salgını ile karşı karşıyayız. Vaka sayısı 100 bini aştı. Ölü sayısı ise 3 bini. Hal böyleyken insanlar ister istemez bugüne kadar meydana gelmiş diğer salgınları da merak ediyor. Öyleyse birlikte bakalım;
SARS-2003
Şiddetli akut solunum yolu sendormu (severe acute respiratory syndrome) olarak adı geçer. Dünya sağlık örgütü ölüm oranını %10,9 olarak açıklamıştır. Hong Kong’da başlayan salgında, dünya çapında 8422 vaka ve 916 ölüm görülmüştür.
DSÖ’nün bildirdiğine göre SARS hastalığının fatalite (ölüm oranı) hızı; 24 yaş ve daha gençlerde %1 altında, 25 – 44 yaş arası %6, 45 – 64 yaş arası %15, 65 yaş ve üzerinde %50 olarak görülmektedir.
JÜSTİNYEN VEBA SALGINI-(541–542)
Bizans İmparatoru I. Justinianus’un zamanında gerçekleştiğinden salgın Jüstinyen Vebası olarak adlandırılıyor. . Dünyadaki en büyük salgınlardan biridir. Bu veba salgınında, ilk salgında yaklaşık 25 milyon sonra gelen iki yüzyıl boyunca tekrarlarında 50 milyon kişi ölmüştür. Rivayete göre,
İmparator Justinianus’un da vebaya yakalandığı, fakat daha sonra iyileştiği söyleniyor.
BATI AFRİKA MENENJİT SALGINI- 2009-2010
Burkina Faso, Mali, Nijer ve Nijerya’yı etkileyen salgın, 2009-2010 yılları arasında etkisini gösterdi. 1210 kişinin ölümüne sebep olmuştur. Beyni saran zarların virüs veya bakteriler nedeniyle iltihaplanması olarak bilinen menenjit, kalıcı sakatlık veya ölümle de sonuçlanabiliyor.
KONGO KIZAMIK EPİDEMİSİ-2011
Bu kızamık dünyanın en büyük kızamık salgını olarak biliniyor. Küçük çocukları çok etikiliyor, ölenlerin yüzde 90’ı 5 yaşından küçük. Kongo’da ortaya çıkan bu salgında, 5110 kişi hayatını kaybetmiştir.
BATI AFRİKA EBOLA KANAMALI ATEŞİ SALGINI-2013-2014
Gine’de başlayan salgında 28.616 vaka meydana gelmiş, 11.310 kişi yaşamını yitirmiştir. İlk başta fark edilemeyen virüs daha sonra salgın haline gelmiştir. Ölüm oranı: %39,5 olarak kayıtlara geçmiştir.
KUZEY AMERİKA TİFÜS EPİDEMİSİ-1847
1847 yılında Kuzey Amerika’da meydana gelen bu salgında, 20.000’i aşkın kişi yaşamını yitirmiştir.
İrlanda’da yaşanan büyük kıtlığın ardından İrlanda’dan Amerika’ya gerçekleşen göç ile birlikte ortaya çıkmıştır.
Rickettsia bakterilerinin etken olduğu bulaşıcı bir hastalıktır.
DOMUZ GRİBİ-2009
284.000 kişinin ölümüne sebep olan Domuz Gribi Salgını tüm dünyada çok büyük ses getiren bir salgın olmuştu. Meksika gribi, H1N1 de denilmektedir.
HONG KONG GRİBİ-1968-1969
H1N1 grip türünün bir türü ve dünya nüfusunun yüzde 40’ına bulaştığı tahmin ediliyor. H3N3 olarak biliniyor ve dünya çapında yaklaşık 1 milyon kişinin yaşamına mal olmuştur.
İSPANYOL GRİBİ- 1918-1920
Bu grip de H1N1 virüsünün yol açtığı alt grip türlerinden biridir. Yaşayan nüfusun %15’inin ölümüne sebep olarak dünya tarihindeki en büyük salgınlardan biri olmuştur. 18 ay içinde 50 ile 100 milyon arası insan ölmüştür.
İspanyol Gribinin bir özelliği, zayıf, yaşlı ve çocuklardan çok, sağlıklı genç erişkinleri etkilemiş olmasıdır. Birinci Dünya Savaşı’nın
son aylarında tüm dünyayı etkisi altına almış, hatta kimi tarihçilere göre dört yıl süren savaşın sona ermesinde önemli bir etken olmuştur.
KARA VEBA-1347-1351
Asya’nın güney batısında başlayarak 1340’lı yılların sonlarında Avrupa’ya ulaşmıştır. Avrupa nüfusunun yaklaşık üçte biri öldü. Salgın Orta Doğu, Hindistan ve Çin de dahil olmak üzere 75-200 milyon kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır.
Benzer salgın hastalıkların Avrupa’ya her yeni nesille geri döndüğü düşünülür; etkileri 1700’lü yıllara kadar devam etmiştir. Bunların arasında 1629-1631 yıllarında gerçekleşen İtalya salgını, Büyük Londra Salgını (1665-1666), Büyük Viyana Salgını (1679), Büyük Marsilya Salgını (1720-1722) ve son olarak da 1771 Moskova salgını bulunur. Salgının tanımı üzerine birçok tartışma mevcuttur, ancak Avrupa’da 19. yüzyılda ortadan kalkmıştır.
HIV-AIDS Salgını
2014 yılında dünyada yaklaşık 36.9 milyon insanın HIV pozitif olduğu belirtildi. 2010 yılında 1.8 milyon insan AIDS nedeniyle hayatını kaybetti, bu sayı 2005 yılında 2.2 milyondu. The Lancet’te yayınlanan bir raporda, 2015 Global Hastalık Yükü Çalışmasına göre HIV enfeksiyonunun 1997 yılında 3,3 milyon hastayla zirve noktasına eriştiği tahmin ediliyor.
1960’tan bu yana toplam 39.000.000 kişi bu nedenle hayatını kaybetmiştir.
KOLERA PANDEMİLERİ
Kirli su kullanımından kaynaklanan kolera hastalığı, iç siyasi çekişmelerin ortasındaki Zimbabve’deki sağlık ve temizlik sisteminin çökmesi nedeniyle tüm ülkeye daha sonra da dünyaya yayıldı. Yıllar içinde çeşitli kolera salgınları meydana geldi. Binler, yüzbinler bu salgında hayatını kaybetti.
