DÜNYADAKİ ALTIN
VARLIĞI
Dünyada, bugüne kadar yer altından çıkarılan altın miktarı, keşfedilen ve keşfedilmeyen altın rezervleri dikkate alındığında gezegenimizde yaklaşık olarak 2.5 milyon ton altın bulunduğu tahmin edilmektedir. Ünlü zengin Warren Buffet dünyada bulunan toplam altın bir küp haline getirilse bir kenarı 20 metre olan bir küpe eşit olacağını açıklamış.
Thomson Reuters GFMS’nin 2013 yılındaki bir raporuna göre dünyada 171 bin 300 ton atın var. Bu 171 bin 300 ton altın eritilip bir küp haline getirilse her bir kenarı 20,7 metre olan bir küp oluşturuyormuş. Bu hesabı 2,5 milyon ton için yaptığınızda ise her bir kenar 50 metre oluyormuş. Çok eski zamanlarda büyük krallıklar altını para aracı olarak kullanmıştı, zamanla saf altın diğer bazı değersiz madenlerle karıştırılarak para olarak kullanılmış. Altın para taşıması ve bölünmesi kolay olmadığı için yükte hafif pahada ağır diyebileceğimiz kağıt paralar basılmış, böylece altının büyük bir çoğunluğu bankaların kasalarında yerini almış. Bazen bir kolye, bir yüzük veya saat detayında karşılaştığımız bu değerli maden günümüzde teknolojik aletlerin içerisinde de küçük miktarlarda kullanılmaktadır.
Geri dönüşüm ile kullanılmayan veya işlevini yitiren birçok altın malzeme tekrar eritilip kullanıma kazandırılmıştır. Ancak teknolojik aletlerde kullanılan altın miktarının küçüklüğü geri dönüşümün ekonomik olmasını zorlaştırmaktadır. Belki de daha önce kullanılan altın bir malzeme şimdi bileğinizde bir bileklik veya kıyafetinizde hoş bir aksesuar olabiliyorken artık bunun giderek azalacağı öngörülmekte. Geri dönüşüm ile miktarı korunan altın madeni artık “tüketilebilen” bir hale gelmiştir.
ÜLKELERİN ALTIN
VARLIKLARI
Dünya Altın Konseyi’nin (World Gold Council, WGC) açıklamalarına göre en yüksek altın rezervine sahip merkez bankaları sıralaması aşağıdaki gibidir.
Ülke Altın Rezervi (TON)
1 ABD 8.133,5
2 Almanya 3.366,8
3 IMF 2.814,0
4 İtalya 2.451,8
5 Fransa 2.436,0
6 Rusya 2.241,9
7 Çin 1.948,3
8 İsviçre 1.040,0
9 Japonya 765,2
10 Hindistan 618,2
11 Hollanda 612,5
12 ECB 504,8
13 Tayvan 423,6
14 Türkiye 385,5
15 Portekiz 382,5
16 Kazakistan 377,5
17 Özbekistan 332,2
18 S.Arabistan 323,1
19 İngiltere 310,3
20 Lübnan 286,8
TÜRKİYE’DE KİŞİ BAŞINA KAÇ GRAM ALTIN DÜŞÜYOR?
Ülkemiz 2019 yılı üçüncü çeyrekte altın rezervini en hızlı artıran ülke olmuştur. 71 tonluk alımla listede 4 sıra yükselerek 14. olmuştur. Peki TCMB’deki altın rezervini nüfusumuza bölersek nasıl bir sonuç görürüz. Ben böldüm,Türkiye’de kişi başına 4,8 gram altın düşüyor. Bu da kişi başı 1345 TL demek.
DÜNYA ALTIN
KONSEYİ NEDİR? KİMLERDEN OLUŞUR?
Dünya Altın Konseyi, altın piyasasındaki geliştirme
çalışmalarını yürütür. Madencilikten yatırıma kadar altının dahil olduğu tüm
piyasalarda çalışmalar yapar, yıl yıl düzenlediği raporlarla altına olan talebi
teşvik eder ve altının değerinin korunmasında rol oynar. Dünya Altın Konseyi,
dünyanın en büyük maden şirketlerinden oluşur. Merkezi Londra’da olan konseyin
başkanlığını David Harquail yapmaktadır.
ONS NEDİR ?
Ons (ounce) bir ölçü birimidir. 1 ounce, altın ve diğer değerli madenler dışında kullanılan şekliyle 28,34 gram ağırlığına denk gelmektedir. Altın, gümüş, platin gibi değerli taş ve madenlerin fiyatını belirlemede ons, birim ölçütü olarak kullanılır ve 31,1034 gramdır. Bu değerli madenlerin gram değeri farklı para birimleri biçiminden hesaplanırken ons kullanılır ve kur farklılıklarından yararlanılır. (İki çeşit ons vardır. Avoirdupois ve Troya onsu. Troya onsu ilk olarak Fransa’da Troyes şehrinde ortaya çıkmıştır. Fransa’da 30,59 gram ağırlığına denk gelen 1 (bir) ons, İngiltere’ de 28,34 grama denk gelmektedir. Ama biz çok kafamızı karıştırmayalım.)
DOLAR/ONS’UN SON
YİRMİ YILDAKİ HAREKETİNİN GENEL DEĞERLENDİRMESİ
Çok uzun zamandır altının para üzerinde bir etkisi
olmuştur. Bretton Woods sistemi uygulandığı dönemlerde Merkez bankası, bünyesinde
bulundurduğu altın rezervlerine karşılık olarak banknote’lar basmıştır.
İnsanlar daha sonra bu banknote’lara zaman içinde para ismini vermiştir.
Paranın altından daha kolay bölünebilir olması paranın kullanımını
yaygınlaştırmıştır. Altın karışılığında para basımında ise ons biriminden
faydalanılmıştır. 31,10 gram altın 1 ons altını ifade etmektedir ve altın
fiyatları hesaplanırken bu miktar kullanılır. Dolar/ons’un etkileşimi de bu
şekilde başlamıştır. Bretton Woods dönemi 1970’lerde sona ermiş olsa da hala
altın ve dolar arasında ters yönlü bir ilişki devam etmektedir.
YAKIN TARİHTE
ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN OLAYLAR
Altın, 1980 yılında 850 dolar/ons ile o güne kadar olan en
yüksek değerini görmüştü. İngiltere Merkez Bankası’nın altın rezervlerini satışa
sunacağını duyurmasının ardından birkaç ay sonra altın fiyatları 251 dolar ile
dibi gördü. Üç kere altın anlaşması yapıldı. İlki 1999 yılı eylül ayında
gerçekleşti. 2004 yılına kadar olan beş yıllık bir anlaşma ile 15 Avrupa Berkez
Bankasının ortak satışları 2000 ton altın ile sınırlandırıldı. İkinci anlaşma
2004 yılı mart ayında yapıldı. Bu sefer beş yıllık dönemde ortak altın
satışları 2500 tona çıkarıldı. Sonuncusu 2009 yılında yapılan altın anlaşması
ile ortak altın satış sınırı 400 tona indirildi.
2003 yılında altın destekli
ilk ETF (exchange traded fonu) işleme başladı, bir yıl sonra ikincisi yapılan
altın anlaşması ile birlikte altın en düşük değerinden kurtulup 500 doları
aştı. 2008 yılının başında altın ilk kez 1000 doları gördü, birkaç ay sonra
Lehman Brothers Holding Inc. iflasını duyurdu. 2008 yılı ekim ayında altın, 680
dolar ile yılın en düşük seviyesini gördü.
Emtialardaki hızlı değer kaybı sebebiyle yatırımcılar, nakit elde etmek
için çareyi altın satmakta buldular. 2009 yılı başında altın tekrar 1000 dolar
seviyelerine çıkarak eski değerine kavuştu.
ABD Merkez Bankası Fed, parasal
genişleme politikası yürürlüğünde 2008 ve 2009 yıllarında toplam 900 milyar
dolarlık tahvil alımı yaptı. Dünyanın en büyük üreticilerinden biri olan
Barrick Gold Corp., altın hedge’lerinin (ileri dönemlerde finansal riski
azaltmak için emtialarda bulunan pozisyonun tersi yönünde işlem açma) tümüne
son vereceğini duyurmasının ardından altın değeri ilk defa 1200 doları aştı.
Fed, 2010’da 600 milyar dolarlık hazine tahvili alımı ve 2012’de 40 milyar
dolarlık hazine ve mortgage destekli tahvil alımı yaptı. Ardından 2012 yılının
sonunda tahvil alımını aylık 85 milyar dolara çıkardı. Bu olayları takiben
altın, 2011 yılında 1920, 2012 yılında 1800 ve 2013 yılında 1700 dolar
seviyelerinde zirveyi gördü.
Son on yılın
başlangıcı saydığımız 2008-2012 küresel krizin etkileri kendisini sonraki
yıllarda da göstermiştir. 2013 yılında ABD Merkez Bankası Fed, parasal
genişlemeyi sonlandıracaklarını duyurmasıyla birlikte altın fiyatları 1190
dolar seviyelerine düştü. Bir yandan Fed kararlarının açıklanması ile düşüşte
olan altın fiyatları, diğer bir yandan Arap Baharı olarak adlandırılan Arap
halkının özgürlük hareketleri ve Mısır’da yaşanan darbe sebebiyle pozitif bir
ilerleme kaydetmiştir. Goldman Sachs’ın yaptığı açıklamalarla artan endişelerin
de altın fiyatları üzerinde etkisi oldu. Fiyatlardaki ani değer kaybını
engellemek amacıyla Fed, varlık alımlarının bir anda değil, kademeli olarak
durduracağını bildirdi. 2015 yılında yeni Fed başkanı Yellen’in faiz artırımı
yapacağı konusu gündeme gelince, altın 1060 dolardan, son 5 yılın en düşük
seviyesinden, işlem gördü. 2016 yılında Fed’in faiz oranını 0,25 puan
artırmasıyla altın fiyatları, 1200-1300 dolara yükseldi. Altın, 2017 yılında
ekonomide görülen faiz artırımları, hisse senedi değerlerindeki artış gibi
altın fiyatını olumsuz etkileyen gelişmelere rağmen değerini korudu ve
değerinde dörtte birlik bir artış oldu.
ALTIN
FİYATLARINI NELER ETKİLER?
Altın dünyada sınırlı miktarda bulunan ve yenilenemeyen
kaynaklardandır. Gün geçtikçe artan altın keşiflerine karşılık altın tüketimi
de artmaktadır. Uzun vadede düşündüğümüzde azalacak olan altın miktarı, artan
altın talebini karşılayamadığında altın fiyatları artacaktır. Ancak kısa vadeli
düşündüğümüzde altının gün içinde sürekli azalıp artan bir değeri vardır. Arzın
artması fiyatların düşmesine sebep olurken, talebin artması fiyatı tekrar
yükseltebilmektedir. Siyasi bazı olaylar, ticari ilişkiler, dönemlik değişen
kullanım miktarı ve mevsimlik talepler altın fiyatlarını etkiler. Bazen bir
yatırım aracı olarak kullanılan altın, bazen bir takı eşyası olarak da
kullanılabilir. Eskiden beri süregelen Türk kültüründe altın kullanımı oldukça
yaygındır. Özel günlerde, özellikle düğünlerde altın sık sık kullanılır.
Türkiye bazlı düşündüğümüzde yaz mevsiminde altına olan talep artışı, altın
fiyatlarını küçük oranlarda etkilemektedir. Beklenen ekonomik kriz riski,
içinde bulunulan sıcak veya soğuk savaş durumları, altının kullanıma hazır hale
getirilirken gerçekleşen maliyetteki artış, faizler ve yeni altın rezervlerinin
keşfi gibi durumlar da altın
fiyatlarının belirlenmesinde önemli rol oynar. Altın fiyatları hesaplanırken ülkelerin
para birimine bölünür. Ancak bu hesaplamada kurlar arası farklılık da hesaba
katılır.
Kaynakça,
- paraborsa.net
- wikipedia
- borsanasıloynanir.com
- yenisafak.com
- yatirimkredi.com
- investaz.com.tr
- m.doviz.com
- sabah.com
- TC. Enerji ve tabii kaynaklar bakanlığı
- konupara.com
dunya.com
bbc.com
