İnsanlık tarihinde yeni bir soluk. Uzun mu yoksa kısa bir soluk mu bilinmez ama şuan oldukça ilgi odağı olduğu su götürmez bir gerçek.
Bitcoin, Blockchain Nedir?
Kısaca bir bilgilendirme yapacak olursak son zamanların trendi olan bitcoin elektronik bir para birimidir hatta bir kripto para ve ödeme sistemi diyebiliriz. 2008 yılında bu sistem 9 sayfalık bir PDF dosyasıyla dünyaya duyuruldu. Bu PDF dosyasında ismi geçen Satashi Nakamato, yani bu sistemi ve kripto parayı dünyaya duyuran isim. Kim olduğu hala bilinmemekle beraber Elon Musk olduğu da iddialar arasında. Bu dosyada geçen şu ifade oldukça önemli; “Bitcoin -A peer-to-peer electronic cash system” önemli olan nokta tam olarak şurası: “P2P(peer-to-peer) Bir merkezi olmayan dağıtık bir ağ yapısı demek.”
Ve işte bana göre asıl devrim niteliği taşıyan o isim: Blockchain. Bitcoin trasnsferlerinin dijital bir deftere, bloglara kaydedilmesiyle oluşan zincire Blockchain deniliyor. Bu zincirde ilk kurulduğu andan itibaren bütün para transferleri kayıt altına alınıyor ve herkese açık. Şu an yaklaşık 145 GB’lık bu dosyaya isteyen herkes ulaşabilir. Üstelik bu defterler herkes tarafından tutulabilir ve isteyen herkes kayıtçı olabilir. Bir işlem yapıldığında gönderenin hesap numarası, alıcının hesap numarası ve gönderilen miktar dünyadaki tüm defterlere yazılıyor. Bunun için ilk olarak bir hesap oluşturuyorsunuz aslında dijital bir cüzdan da denilebilir. Bu cüzdanın güvenilirliği ise kriptografi yani şifreleme ile sağlanıyor. Her cüzdan biri özel biri genel olmak üzere iki anahtara sahip. Özel olanı sadece siz biliyor ve siz kullanabiliyorsunuz. Bir işlem gerçekleştirildiğinde bunu önce sadece kendinizin bildiği anahtarla imzalıyorsunuz sonrada genel anahtarla birlikte ağa gönderiyorsunuz. Ağdakiler genel anahtarı kullanarak işlemin doğruluğunu kontrol ediyor. Eğer onaylanırsa bu işlemi sizin yaptığınız kanıtlanmış oluyor. Buna bir kimlik kontrolü diyebiliriz.
Peki bu merkezsiz ve dağınık yapıda hesabınızdaki bir bitcoinle iki ayrı bir bitcoinlik işlem yapmak mümkün mü? Böyle bir dolandırıcılığın önün geçmek için Bitcoin sisteminde bir para transferi ya da harcama yapmak istediğinizde Blockchain sistemi önceden sahip olduğunuz miktarı ve bugüne kadar yapmış olduğunuz tüm işlemleri kontrol etmek zorunda. Sadece bu şekilde o anda ne kadar bitcoine sahip olduğunuzu bilebilir. Dünyanın pek çok yerinde bu kayıtların pek çok kişi tarafından tutulduğu ve dünyada aynı anda pek çok işlem yapıldığı düşünüldüğünde o anda çeşitli işlemler blocklara farklı kayıtlar halinde düşmesi oldukça muhtemel ve bu birbirinden farklı gibi görünen kayıtların hepsi de doğru olabilir. Aynı esnada hesaplar birbiriyle senkronize edilmeye çalışırken ağda gecikmeler olması da gayet olası. Kısacası bu dijital defterlere yazılmış karmakarışık bilgilerin düzene sokulması gerekiyor. İşte bu teknoloji yardımıyla çözülmesi gereken bir matematik problemi. Bitcoin dünyasındaki parasal işlemleri yapabilmek için karmaşık matematik problemleri çözülmesi gerekiyor. Ve bu matematik problemleri kriptografik bir hash fonksiyonu tarafından üretiliyor. Hash fonksiyonu kısaca işleri hızlandıran bir algoritma demek. Karışık ve farklı uzunluklardaki verileri sabit uzunluklardaki (DF52ED53, 7682FC52 tarzında) verilere dönüştürüyor.
Aslında hash fonksiyonları günümüzde pek çok kullanılıyor. Her bir işleme bir kimlik oluşturuyor. Bitcoin sisteminde SHA-256(secure hash algorithm) kullanılıyor. Bu algoritma ile oluşturulan bir problemin çözülmesi için güçlü donanımlı bir bilgisayarın yaklaşık 10 dakika çalışması gerekiyor. Ve bunun gibi milyarlarca problemin çözülmesi gerek. Şu an dünyada yüzbinlerce güçlü donanıma sahip bilgisayar sürekli olarak bu problemleri çözmeye çalışıyor. Tüm bu işlemciliğe Bitcoin Madenciliği deniliyor. Neden madencilik deniyor? Çünkü Bitcoin sistemi içerisinde bir ödül mekanizması var ve eğer bu problemleri çözerek bitcoin sistemi içerisindeki kayıtların güvenli bir şekilde tutulmasına yardımcı olursanız yeni bitcoinler oluşturuluyor ve hesabınıza aktarılıyor. Aynı bir altın madeninde yeni altınlar bulmak gibi. Bitcoin madenciliğinde bir sınır var. Ne kadar bitcoin üretileceği net ve sınırlı. Sınır 21 milyon bitcoin ve şu an dünyada 16 milyon civarında bitcoin var. Sistem yeni bitcoinlerin üretiminin giderek zorlaşması şeklinde kurulmuş. Verilere göre 21 milyonuncu bitcoin 2140 yılında üretileceği tahmin ediliyor.
Ancak unutulmamalıdır ki Bitcoin ve diğer tüm 1300’den fazla kripto paralar deneyseldir. Bunların temelindeki zincir yani Blockchain teknolojisi yani merkezsiz bir dağınık yapının parayı tanımlama konusunda devrimsel yaklaşımdır. Üstelik blockchain şuan Bitcoin dışında da kullanılmaya başlandı. Hükümetlerin ilgi duyduğu biliniyor; oy kayıtları, tapu kayıtlarıyla denedikleri biliyoruz. Ancak blockchain de deneyseldir. Tıpkı merkezsiz bir ağ olan internet gibi, İnternet de bir zamanlar deneyseldi.
Bu arada yine de ‘ben bu sisteme güvenmem, ya bitcoinlerim hacklenirse’ diyorsanız, fiziki paraların veya kağıtların üzerine bitcoin kodlarını bastırarak elinize alabilir ve bir kasada saklayabilirsiniz. Ancak bu şekilde internetten kopartmış oluyor ve harcayamıyorsunuz. Üstelik bitcoinlerinizi herhangi bir borsadan TL’ye dönüştürebilir ve istediğiniz bankaya havale edebilirsiniz.
