DOW KURAMI NEDİR?
Bildiğimiz üzere modern teknik
analizin kurucusu olan Charles Dow piyasa hareketlerininin belirli bir yönü
olduğunu kesinleştirerek trend kavramını ortaya çıkarmıştır. Günümüzde Dow
kuramı olarak geçen bu teorinin asıl amacı trendlerin hareket etmeye karar
verdiği yönü saptamaktır.
Dow kuramı ABD kökenlidir ve Dow Jones’dan
gelir. Adından da anlaşılabileceği gibi Charles Dow ve Eddie Jones tarafından
keşfedilmiştir. Dow ve Jones bu endeksi geliştirerek teknik analiz kavramının
da ortaya çıkmasını sağlamışlardır. Charles Dow ve Eddie Jones aynı haber ajansında
çalışan iki muhabirken Dow Jones Company’i kurma fikri ile çalıştıkları yerden ayrıldılar.
Bu şirket şehrin finans merkezine piyasadan toplanan haberleri ulaştırıyordu.
Ve Dow 11 şirketten meydana gelen endeksi oluşturdu.
1884’de Dow ortaya çıkardığı
bu endeksi tekrar ele alıp düzenleyerek Dow Jones sanayi endeksi olarak
hesaplamaya devam etti. Bu endeksle amacı bir barometre oluşturmak ve bu
barometre ile tek tek hisse senetlerini incelemek yerine birkaç tane
ortalamayla bütün piyasayı hesaplamaktı.
Dow
Teorisinin 6 ana kuralı vardır (Dow, 1900) (Dow, 1902):
1- Fiyat her şeyi içerir ve diğer varsayımlar geçersizdir.
2- Piyasada 3 ana trend vardır
3- Ana Trend 4 Aşamadan oluşur
4- Endeksler birbirini onaylamalıdır.
5- İşlem hacmi trendi onaylamalıdır.
6- Direnç ve destek noktalarında kırılmalar olana kadar trend aynı yönde devam eder.
TEKNİK ANALİZ
Geçmiş
fiyat hareketlerine bakarak gelecek hakkında tahminlerde bulunmamıza yarayan
bir araç diyebiliriz. Teknik analiz, temel analize kıyasla geçmiş verilerden
yararlandığı için daha rasyonel kararlar vermede yardımcı olur.
Teknik analizin temel analize kıyasla tercih
edilmesinin sebeplerinden bir tanesi zaman olarak çok daha kısa sürmesi. Çünkü
temel analiz bilanço gelir tablosu gibi finansal tabloları incelerken teknik
analiz sadece işletmenin fiyatı ile ilgileniyor. Teknik analizin sadece işletme
fiyatına bakması belki insanların aklında bazı sorulara sebep olabilir lakin
teknik analiz varsayımında piyasada arz ve talebi etkileyen her şey piyasayı
etkilemiş ve piyasa da bu etkilenimini fiyatlara yansıtmıştır. Yani teknik
analiz nasıl olduğu ya da buna nelerin sebep olduğuyla ilgilenmez sonuçla yani
olmuş olanla ilgilenir. Çünkü teknik analistler piyasada fiyatı etkileyebilecek
olayların çoktan fiyatlar üzerine yansıtıldığını düşünerek bu etkileri tekrar
incelemek gerekmediğine kanaat getirir.
Teknik analiz yapabilmek için grafik okumayı
bilmemiz gereklidir. Ve grafik üzerinden yorum yapılabilmesi için bazı teknik
bilgilere ihtiyacımız olacak. Ve bu temel teknik analiz kavramları tek başına
yeterli değildir bunların yanında teknik analiz yöntemleri ve indikatörlerinin
de bilinmesi gereklidir.
Kavramlara geçmeden önce belirtmeliyim ki;
%100 doğru çalışan her şeye uygulayabileceğimiz bir teknik analiz indikatörü
yoktur çünkü piyasalara göre indikatörler farklılık göstermektedir.
Biz konumuza dönerek başlıca teknik analiz
kavramlarının bakacak olursak;
TREND
Fiyatlar zaman içerisinde
yükselerek ve düşerek belirli bir eğilim gösterirler. Fiyatların içerisinde
bulunduğu bu istikrarlı durum trend kavramını karşımıza çıkarmaktadır. Tabiki de
buradaki zaman kavramımız gün ya da hafta değil. Adı üstünde eğer bir eğilime
bakmak istiyorsak ki söz konusu konuda en ufak değişiklikten etkilenen fiyat
kavramıysa burada dikkatimizi vermemiz gereken zaman kavramı aylardan
oluşmaktadır.
Fiyatlardaki bu
hareketliliğin arz ve talep kavramından kaynaklandığını söyleyebiliriz. Talebin arzı ezdiği, fiyatı yükselten
bölgeleri (talep bölgesi) veya arzın talebi ezdiği fiyatı düşüren (arz
bölgeleri) tanımlar.
Fiyatların bu eğilimi genel
olarak yukarı yönlü ise yükselen trend, aşağı yönlü ise düşen trend ve eğer
değişim yönünün aşağı mı yoksa yukarı mı olduğuna karar veremediğimiz kararsız
görünen trend ise yatay trend demekteyiz.
Daha önce de belirttiğimiz
gibi Charles Dow trend kavramını ortaya çıkarmıştı ve Dow Teorisi, günümüzde
kullanılan teknik analiz yöntemlerinin temelini oluşturmaktadır.
Dow teorisine göre trendler
üçe ayrılmaktadır:
1-)Ana (Primary) Trend (Uzun vadeli trend) :
Bu trendlerin süresi bir yıl
ve birkaç yıl arasındadır.
Uzun vadeli trend
yükselişleri trend düşüşlerine göre daha uzun sürmektedir. Çünkü insanoğlu
kaybetmekten çok korkar ve elindekinden daha fazlasının sahibi olmak ister.
Düşüş gösteren trendde daha çok kaybetmemek için hemen elindeki varlığı satar
ama yükselmekte olan trendde daha çok kazanma isteği ile varlığa sahip olmaya
devam eder. Bunun sebebi de sadece parasal olarak kazanmak ile kısıtlı olmayan
açgözlülük ve doyumsuzluk duygusu.
2-) İkincil (Secondary) Trend (Orta Vadeli Trend):
Trendlerin uzun vadeli
trendler arasında gösterdiği ters yönlü ilerlemenin birkaç aya kadar uzandığı
durumlarda bu trend çeşidi ile karşılaşırız.
3-)Kısa Vadeli (Minor) Trend:
Diğer piyasalara oranla Forex piyasalarında daha çok kullanımı vardır. Bir gün ve üç haftalık sürelerde oluşmaktadır. Ama unutulmamalıdır ki kısa süre içerisinde dikkate aldığımız kısa vadeli trendler anlık değişmelerden de çok fazla etkilenmektedir. Bu etkilenmeler ki yanılmamak için orta ve uzun vadeli trend grafiklerini de göz önünde bulundurmalıyız.
Doğru bir trend çizmek için 4 noktaya dikkat
etmek gerekir.
1-Trend
çizgisinin konumu.
2-Çizginin
fiyata temas ettiği noktalar.
3-Trendin
eğimi
4-Trendin
süresi
YUKARI, AŞAĞI VE YATAY TREND
Fiyatların genel izlenimi
yükselme yönünde ise yukarı trend (boğa), izlenimi aşağı yönlü ise aşağı trend
(ayı) ve son olarak da hangi yöne gideceğinden emin olmayan fiyat izlenimleri
ise yatay trend kavramını oluşturur. Bu yatay trendin oluşmasına sebebiyet
veren durum; fiyatların ilerlediği yönden dönerek yeni rotasının neresi
olacağına karar vermeye çalışan yatırımcıların pasif olarak fiyatı izlemeyi
tercih etmeleridir.
Yukarı
/ Yükseliş Trendi
Fiyat grafiklerine bakıldığı zaman sürekli
yukarı doğru bir ilerleme görülmektedir. Her bir dip noktası bir önceki dip
noktasından yukarıda olduğu için dip noktalarından çizilecek olan trend çizgisi
yukarı yönlü olacaktır. Ve yukarı trend alımların
olduğu boğa piyasasıdır.
Aşağı
/Düşüş Trendi
Yükseliş trendinden farklı olarak burada
trend çizgisi tepe noktalarından çizilir ve bu trendin yönü aşağı yönlüdür. Ve
bu düşen trend ise satışların olduğu ayı piyasasına işaret eder.
Yatay
Trend
Fiyatların hangi yönde gitmek istediğine
karar veremediği sürekli bir dalgalanımın görüldüğü trendlerdir. Fiyatların
tepe ve dip noktalarından çizilen trend çizgileri düz bir cetvele benzemektedir
ve bu cetvelin içinde sürekli olarak aşağı ve yukarı yönlü bir kararsızlık
vardır. Bazı traderlar için bu piyasa çok eğlencelidir dip noktalarında alım ve
tepe noktalarında ise satım kararı vermektedirler.
DESTEK
Fiyatın grafik üzerindeki
ilerleyişinde onu durduran noktalar vardır. Eğer bu nokta azalmakta olan fiyat
hareketini durduruyor ya da geri döndürüyor ise bu destektir.
Düşen fiyatların alışlar ile
dengelendiği alıcıların ve talebin yoğunlaştığı fiyat seviyeleridir.
Bir yatırımcının düşen
fiyatlar destek seviyesinde güç bularak yükseldiğinde alış yapması, desteğin kırıldığı
yani fiyatın yükselmesine etkili olamadığı noktalarda ise satış yapması
beklenmektedir.
Fiyatın destek seviyesine geldiği durumda
olası iki durumdan söz edebiliriz;
- Fiyat
destek seviyesini geçemez ve destek seviyesinden geri döner - Fiyat
destek seviyesine geldiğinde bu seviyeyi kırıp yoluna devam edecek ve önüne
çıkacak diğer destek seviyelerinde nasıl ilerleyeceğine karar verecektir.
DİRENÇ
Direnç seviyesi ise yükselen fiyatların
belirli bir seviyeye kadar çıktığı ve en sonunda onları durduran noktadır. Potansiyel SATIŞ noktalarıdır.
Bir yatırımcının yükselen fiyatlar direnç
seviyesinde güç kaybederek düşmeye başlıyorsa satış yapması, direnç seviyesinde
yapılan satışların fiyat yükselişini durduramadığı yani direncin kırılma
noktalarında ise alış yapması tercih edilir.
Fiyatın direnç seviyesine geldiği durumda
destek seviyesinde de olduğu gibi iki durumdan söz edebiliriz;
- Fiyat
destek seviyesini geçemez ve destek seviyesinden geri döner - Fiyat
destek seviyesine geldiğinde bu seviyeyi kırıp yoluna devam edecek ve önüne
çıkacak diğer destek seviyelerinde nasıl ilerleyeceğine karar verecektir.
Destek ve direnç noktaları için ekstra
not:
Destek
ve direnç kavramlarının yatırımcılar için güvenli bir kaynak olduğunu
söyleyebiliriz lakin tecrübeli olmayan yatırımcılar için aynı zamanda tehlikeli
de olabilmektedir. Örneğin en dipte al en yüksekte sat düşüncesi. En başta
mantıklı gelen bu düşünce fiyatların düşme ve yükselme riskini göz ardı etmektedir.
Fiyatların yükselme ve düşme ihtimali her zaman vardır bu yüzden mantıklı olan
şey fiyatların trendlerini gördükten sonra harekete geçmektir.
FİYAT (TREND) KANALLARI
Grafikler
üzerindeki fiyatların herhangi bir eğilim çizgisinin (bu arada bu çizginin
birçok dip veya tepe noktalarından geçmesi gerekir. Eğer geçmiyor ise geçecek
şekilde yeni bir eğilim çizgisi oluşturulmalıdır.) karşısına paralel olarak çizilen –dip veya
tepe noktalarını birleştiren- yeni eğilim çizgisi ile eski eğilim çizgisinin
arasında kalan fiyat dalgalanmaları fiyat kanalını oluşturur. Fiyat kanalının
eğilim yönüne göre de kanal isim alır; Alçalan Fiyat Kanalı – Yükselen Fiyat
Kanalı.
Trendlerdeki
destek ve direnç arasında bir ilişkinin varlığından söz edebiliriz. Örneğin düşen
bir trendde fiyatın dip noktaları ve tepe noktaları aynı şekilde düşüş göstermektedir.
Bu fiyat kanalında alt sınırda alım üst
sınırda ise satım yapmak beklenen kararlardandır.
Teknik analist açısından,
fiyatların neden düşüp yükseldiği önemli değildir. Fiyatlar yükseliyor ise
talep arzdan yüksektir aynı şekilde fiyatların düşmesi ise arzın talep üzerine
çıkmasının bir sonucudur (talep=alıcı , arz = satıcı).
Fiyat Kanalı
Örneği
GRAFİKLER
MUM
Mum grafikler en çok tercih
edilen grafiklerdir ve detaylı bilgi verirler. Açılış-kapanış, en düşük- en
yüksek fiyatları verir ve dikdörtgen yapısı ile yatırımcıların daha kolay karar
vermesine yardımcı olur. Gövde ve gölge olarak iki bölümden oluşur. Açılış ve
kapanış fiyatlarının olduğu ve mumun renklendirilmesine olanak sağlanan bölüm
gövde, ve gövdenin üstündeki dikey çizgiler ise gölge olarak adlandırılır.
Bir çok platform mum grafik
renklendirmesini sizin yapmanıza olanak sağlasa da genellikle içi boş veya renksiz
grafik yükselişi, içi dolu mumlar ise
düşüşü temsil etmektedir.
Tavan seviyesinin üzerinde
yer alan gölgenin en uç noktası o periyoddaki maksimum fiyat seviyesini
gösterirken taban fiyatın altında yer alan gölgenin en dip noktası ise minimum
fiyat seviyesini gösterir.
ÇİZGİ
Bir enstrümanın ilgili
periyoddaki kapanış fiyatı işaretlenir ve kapanış fiyatlarının
birleştirilmesiyle çizgi grafik ortaya çıkar. Çizgi grafik bize kısa vadede
yaşanan fiyat dalgalanmalarını göstermeyeceği için nispeten uzun vadeli
analizlerde ya da iki finansal varlığın birbirine göre performansını tek bir
grafik üzerinde gözlemlemek için kullanılır.Ancak şunu da belirtmek gerekir ki
kısa vadedeki fıyat dalgalanmalarını gösteremediği için gün içerisindeki
hareketleri de tam anlamıyla gösteremez.
ÇUBUK/BAR
Çubuk
grafikler ise bu analizlerde en çok kullanılan grafiktir. Belirli zaman dilimi
içerisindeki açılış ve kapanış gibi
fiyatları gösterir. Dikey Bir enstrümanın ilgili vadede en yüksek ve en
düşük açılış ve kapanış fiyatlarını göstermektedir. Çubuğun en üst noktası o
vadedeki en yüksek fiyat seviyesini, en dip noktası o vadedeki en düşük fiyat
seviyesini göstermektedir. Çubuğun sol altında bulunan çizgi o vadedeki açılış
fiyatını ve sağ üstte bulunan çizgi o vadedeki kapanış fiyatını belirtmektedir.
KAYNAKÇA
Sıfırdan Teknik Analiz Dersleri http://www.piyasayorumu.com/egitimler/teknik-analiz/sifirdan-teknik-analiz-dersleri/
https://www.investaz.com.tr/teknik-analiz-egitimi https://www.thedoviz.com/egitim-1
http://gfninstitute.com/teknik-analist-sertifika-egitimi-programi-cmt/ https://www.academia.edu/35486351/FOREX_P%C4%B0YASASINDA_TEKN%C4%B0K_ANAL%C4%B0Z_UYGULAMALARI_Ozan_TAKMAZ http://www.turkishfx.com/temel-ve-teknik-analiz/ https://kupdf.net/download/teknikanaliz-pdf_587416956454a7ed7735c2dc_pdf
https://www.qnbfi.com/forex/teknik-analiz-nedir https://www.gcmforex.com/egitim/teknik-analiz/ http://www.teknikanalizsanati.com/teknikanalizsitemap.aspx https://darvasswing.blogspot.com/2017/01/indikatorler-nasl-etkin-kullanlr.html
http://www.piyasayorumu.com/egitimler/teknik-analiz/teknik-analiz-ders-7-rsw-indikatoru-piyasayorumu-com-farkiyla/ http://www.turkishfx.com/yeni/wp-content/uploads/2017/08/TEKNIK-ANALIZ.pdf
http://www.cetintugrul.com/teknik-analiz/dow-teorisi-ve-teknik-analiz–48.html
