2019 yılının Aralık ayında Çin’in Wuhan kentinde ortaya
çıkan Covid-19 salgını Mart ayında neredeyse tüm dünyayı etkisi altına aldı. Türkiye’de ilk vakanın 10 Mart tarihinde
görülmesi, virüse bağlı ilk ölümün 15 Mart’ta gerçekleşmesi bu nedenleeğitime
ara verilmesi, işyerlerinin geçici olarak kapatılması veya evden çalışılmaya
devam edilmesi ve 1 Nisan tarihinde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın pandeminin
tüm Türkiye’ye yayıldığını açıklaması üzerine Türkiye’de sosyal yaşam durma
noktasına geldi. Bununla birlikte Türkiye’de haftasonları ,resmi tatillerde
sokağa çıkma yasağının uygulanması ve
kapalı alanlarda sosyal mesafe kaygısı taşıyan tüketicilerin mağaza
alışverişi yapma konusunda çekimser davranması sonucu mağaza alışverişinin
alternatifi olan online alışverişe hızlı bir şekilde yöneldiği göze çarptı.
Alışveriş
merkezlerinin ve mağazaların geçici olarak kapatılması üzerine mağaza
satışlarına ara vermek zorunda kalan perakende markaları tamamen e-ticarete
yönelerek ürün çeşitliliğini arttırarak müşteri taleplerini karşılamaya
çalıştı. BKM’nin ( Bankalararası Kart Merkezi) mayıs ayı raporunda pandemi sürecinde
7 milyon kartın online alışverişe açıldığı bilgisi yer aldı.
Geçtiğimiz haftalarda Türkiye’nin e-ticaret verileri
açıklandı. Buna göre 2019 yılında 136 milyar lira olan e-ticaret hacmi 2020
yılının ilk beş ayında 63.3 milyar lira olarak kayıtlara geçti. Türkiye’de
e-ticaret geçen senenin ilk beş ayına göre %48 artış kaydetti. Son üç ayda (mart-
nisan-mayıs) e-ticaret kanalıyla yapılan alışverişlerde gıda harcamalarında 6 kat,
beyaz eşya ve bebek bakım harcamasında 2 kat artış yaşandığı kaydedildi. Aynı
dönemde konaklamada %80, seyahat- taşımacılıkta %77, hava yollarında %75 düşüş
kaydedildi.
Virüs tedbirleri nedeniyle iş ve eğlence hayatını eve
taşımak zorunda kalan bireylerin mart ayında
elektronik ürün alımları arttı. Bu dönemde online ödemelerde elektronik
ürünlerin payı %44 oldu. Mart ayında satışı en çok artan ürünler dizüstü
bilgisayar, televizyon, ekmek makinesi, kulaklık, tıraş makinesi, tablet oldu.
Mayıs ayında internetten kartlı ödemelerin payı geçen
senenin aynı dönemine göre %14 artış gösterdi. Böylece internetten kartlı
ödemelerin toplam kartlı ödemelere payı %25’i geçti. İnternetten kartlı ödemelerin
toplam kartlı ödemeleri içindeki payına detaylı olarak bakıldığında geçen
senenin mayıs ayında giyim ve aksesuar %14 iken Mayıs 2020 %42’ye, elektronik
eşya sektörü %43’ten %70’e, eğitim- kırtasiye sektörü %14’ten %30’a,mobilya ve
dekorasyon sektörü %4’ten %12’ye yükseldi.
Nielsen’in yaptığı araştırmaya göre Türkiye’de Covid-19 vakasının görüldüğü ilk haftadan haziran ayına kadar (09.03.2020- 31.05.2020) e-ticaret’in %159 arttığı kaydedildi. Bu süreçte satışlarında en fazla artış gözlemlenen ürünler sırasıyla saç boyası, ağda-tüy dökücü, hijyenik pedler oldu. Ayrıca Nilesen’in anket sonucuna göre tüketicilerin %49’u orta ve uzun vadede internetten alışveriş yapmaya devam etmeyi düşündüğünü belirtti.
Sonuç olarak araştırma ve anket sonuçları Covid-19’un tüm
dünyada tüketicilerin tüketim ve harcama alışkanlıklarını değiştirdiğini ve
değiştireceğini ortaya koyuyor. Pandemi öncesi internetten alışveriş yapmayı
güvenli bulmayan tüketicilerin pandemi sürecinde internetten alışveriş yapma
durumunda kalması nedeniyle pandemi sona erdikten sonra da internetten
alışveriş yapmaya devam edeceği görülüyor.
