Hepimiz, geçtiğimiz haftalarda Reddit ile Wallstreet arasında ufak çaplı bir çatışma yaşandığını duyduk. Peki tam olarak ne oldu? Bugün biraz bunu konuşalım.
Bizler, geçtiğimiz
yıllarda bir çok tarihi olaya tanıklık ettik fakat bu olay, tarihi bir olay
olmakla kalmayıp müfredatta kendisine yer edinecek bir konu.
Medyada Reddit kullanıcıları ile büyük yatırım şirketleri arasında olan bir tartışma olarak ele alındı fakat aslında neler oldu ve bu olanlar nasıl sonuçlar doğurabilir, birlikte bakalım.
Her şey, 2019 yılının Eylül ayında Keith isimli bir şahsın borsada ilgi çekici bir şey keşfetmesi ile başladı. Keith, sonrasında ise Reddit platformu üzerinden tanıklık ettiği ilginç şeyleri paylaşmaya başladı. Platformdaki diğer kullanıcılar her ne kadar o anda onu anlamamış olsa da, Keith ne yaptığını biliyordu ve aldığı kararlar, bir domino efekti yaratarak Finans dünyasını daha önce hiç yaşamadığı şekilde sarsacaktı.
Keith’in bulgularını
sizlerle paylaşmadan önce biraz tarih ve geçmişte olan şeyler hakkında konuşmak
istiyorum.
Tarihçe
2000 yılında Bill
Clinton Commodity Futures Modernization kanununu imzaladı. Bu kanun ile finans
şirketleri üzerinde bulunan bazı baskılar ve kısıtlamalar kaldırılmıştı. Bu
sayede bankaların ekonomi üzerindeki etkisi daha da belirgin olmaya başladı.
Clinton, sonraki yıllarda her ne kadar büyük bir hata yaptığını söylese de
fazlasıyla geç kalmıştı ve market spekülasyonları için bariyerler kalkmıştı. Bankaların
ve finans kuruluşlarının kendilerini regüle etmeleri gerekiyordu fakat bu
tabiki de olmadı.
Yapılan spekülasyonlar 2008 yılında kontrolden çıktı ve finansal krizin başlamasının temel sebeplerinden biri haline geldi. Milyonlarca insan işlerini, evlerini ve bir çok varlığını kaybederken devlet bu finans kuruluşlarını ve bankaları maddi desteklerle birlikte kurtardı. Ortalık dindikten sonra bu kuruluşlara karşı olan sinir daha da arttı ve 2011 yılında Occupy WallStreet hareketi başladı. Bu protestoların amacı bankalara “İnsanların paralarıyla kumar oynamayacaklarını” belirtmekti. Fakat garip bir şekilde zaman geçtikçe bu protestolar amacını şaşırdı ve içinde bulunan insanlar birbirleriyle tartışmaya başladı.
Günümüz
Şimdi 2021 yılına gelelim, 2020’de yaşanan pandemiden ötürü ekonomi fazlasıyla kötü bir şekilde etkilendi. Amerika’da istihdamın yaklaşık %47’si küçük işletmeler tarafından sağlanıyor. Geçtiğimiz sene pandemiden ötürü birçok küçük işletme kapanmak zorunda kaldı, ve insanlar işsiz kaldı. Bu dönem içerisinde insanlar bir şey fark etmeye başladı. Onların küçük işletmeleri kapansa da Amazon, Apple gibi büyük şirketler günlük güneşlik işlerine devam ediyordu. Zenginler, paralarına para katmaya devam ederken kendilerinin durumu gün geçtikçe daha da kötüye gidiyordu.
İnsanların işsiz
kalması fakat aynı dönem içerisinde zenginlerin kat ve kat para kazanmaları ve
ülkenin berbat bir durumda olmasına rağmen borsanın rekor üstüne rekor kırarak
tarihte görülmemiş seviyelere çıkması, finansal bir devrimi kendisiyle birlikte
getirdi.
WallStreetBets’in Hikayesi
2012 yılında
Jamie isimli bir kişi, kazandığı bir miktar para ile yatırım yapmaya
başlamıştı. Kendisiyle aynı düşünce içerisinde olan insanların fikir
alışverişinde bulunabileceği bir grup kurmak isteyen Jamie, Reddit’e döndü ve
bu sayede WallStreetBets doğdu. WSB, ilk yıllarında sadece birkaç bin kullanıcı
görmüştü. Fakat 2019 yılında bazı yatırım platformları komisyonları
kaldırdığını açıkladı ve bu bizler gibi bir çok küçük yatırımcının yolunu
açtı. WSB kullanıcı sayısı çok hızlı bir şekilde 500 Bine ulaştı ve 2020’nin
Mart ayında borsanın çökmesi ile hızlıca 1 milyon kullanıcıya ulaştı. Jamie,
grubun bu kadar kalabalık olması ve kontrolden çıkabilecek olmasından endişe
duyduğu için bazı moderatörleri gruptan çıkarttı. Bu duruma sinirlenen diğer
moderatörler ise Jamie’yi kendi kurduğu gruptan çıkarttılar.
GameStop Devrimi
Tüm bunlar olurken, Keith Gill isimli şahıs bir şey fark etti. Keith, YouTube kanalında planlarını takipçileriyle paylaştı. Planı, GameStop hissesi almaktı. GameStop’un işleyiş şekli fiziksel satış ağlarından oyun ve oyun aksesuarları satmaktı. Zaman içerisinde bir çok platform CD’lerden, online indirmelere döndükçe, işleri riske girmeye başladı. Bu değişimi göz önünde bulundurduğumuz zaman Gamestop’un batma yolunda gittiği bariz bir şekilde ortadaydı. Peki Keith, neden bu hisseyi alma kararı aldı?
Keith, insanların
Gamestop hakkındaki karamsar tutumunun abartıldığını düşünüyordu. Gamestop her
ne kadar bazı lokasyonlarını kapatıyor olsa da, finansal raporlarına baktığı
zaman oldukça güçlü bir şirket olduğunu fark etti ve ellerinde tuttukları nakit
ile beraber borçlarını ödeyebilecek güçteydi. Keith, tüm haberleri, finansal
raporları, şirketin yaptığı açıklamaları derleyerek bu hissenin aslında
değerinin çok daha altında olduğu argümanını sundu. Tüm bunlara ek olarak yeni
oyun konsollarının gelmesi, ve oyunlarda tamamen dijitale geçişin insanların
düşündüğünden çok daha yavaş olduğunu belirtti.
Keith, 2019
yılının Eylül ayında GameStop’a 53,000 dolarlık bir yatırım yaptı. Reddit
üzerinde küçük bir grup insan Keith ile aynı görüşte olduğunu belirtiler. Ve bu
insanlar daha da garip bir olay fark ettiler. Gamestop’un hisselerinin %84’ü,
short pozisyon olarak tutuluyordu.
Short Pozisyon nedir?
Short pozisyon, bir hissenin düşüşüne oynamak ve bundan para kazanmaktır. Hedge fonlar birlikte çalışarak bu hissenin fiyatını aşağı çekmişti ve açık bir şekilde fiyatlarının daha da düşeceğini sürekli duyuruyordu. Bir ara, hedge fonların Gamestop hisselerini %137 derecede short yaptıkları ortaya çıktı. Geçtiğimiz haftalarda bu konuda Elon Musk bir tweetinde “Sana ait olmayan bir arabayı satamazsın, sana ait olmayan bir evi satamazsın ama sana ait olmayan bir hisseyi satabiliyorsun. Neden?” ifadelerine yer verdi.
İşte tam bu
zamanda, Reddit kullanıcılarının finansal tarihte örneği görülmemiş bir şans
ellerine geçmişti. Bu olayı anlatmadan önce, short pozisyonları açıklamak
istiyorum.
Diyelim ki siz
bir arkadaşınızdan 400 liralık bir kalem borç aldınız ve bir ay sonra geri
vereceğinizi söylediniz. Sonrasında gidip bu kalemi 400 liraya bir aracıya
sattınız. Bunu yapıyorsunuz çünkü fiyatın düşeceğine inanıyorsunuz. Diyelim ki
bu bir ay içerisinde bu kalemin değeri 300 liraya düştü. Siz gidip o aracıdan
300 liraya kalemi geri alıp, ödünç aldığınız kişiye kalemi geri iade ediyorsunuz.
Bu işlem sırasında ise 100 lira kar etmiş oluyorsunuz. Short Selling bu demek.
Ama peki fiyat
diyelim ki düşmedi ve bu 1 ay içerisinde kalemin fiyatı 500 lira oldu. O zaman
ne oluyor? İşte bu durumda ise 100 lirayı siz kaybetmiş oluyorsunuz. Peki
kalemin fiyatı çıkmaya devam ederse ve seninle aynı pozisyonda olan bir çok
insan varsa ne olur? Kayıplarını sınırlı tutmak için bir anda herkes o aracıdan
kalemi geri alıp borç aldıkları kişilere geri teslim etmek isteyeceklerdir. Bir
anda toplu bir şekilde alış, kalemin fiyatını daha da yükseltecektir. Bu olay,
short squeeze olarak tanımlanmaktadır. Ve geçtiğimiz haftalarda olan olay ise
tam olarak bu. Short pozisyonlarda, kaybedebileceğiniz para neredeyse sonsuz.
Bu olayda bence
asıl suç, hedge fonlarda diyebiliriz. Çünkü 50 dolar seviyelerinden short
pozisyonuna giren bu fonlar, 5 dolar seviyelerinden çıkabilirdi fakat aç
gözlülük onlara milyar dolarlara mal oldu.
Keith, etrafında
ki insanlara bunları anlatırken farklı bir Reddit kullanıcısı, kendi
bulgularını paylaştı. Bu kullanıcı, risk fonlarının aşırı riskli bir pozisyonda
olduğunu açıkladı ve doğru hareketler ile birlikte pozisyonlarının ellerinde
patlayabileceğini söyledi. Reddit kullanıcılarının alacağı risk oldukça azdı.
Olabilecek en kötü şey, şirket batar, hisse fiyatı 0’a düşer ve koydukları
parayı kaybederlerdi. Fakat hedge fonların riski kat ve kat daha büyüktü
çünkü onlar koydukları paraların kat ve katını kaybedebilirlerdi.
Bunu fark eden Reddit kullanıcıların amacı ise Gamestop hisselerini toplu bir şekilde satın alarak fiyatı yükseltmekti. Yükseldikçe daha da fazla kişi satın alacaktı. Bu şekilde fiyatlar artacaktı. Fiyatlar arttıkça bu hedge fonlarıda kayıplarını durdurmak için hisseyi almak zorunda kalacaktı ve bu alışlar fiyatı daha da arttıracaktı. Hissenin fiyatı yükseldikçe, ve bu risk fonları akıl almaz kayıplara maruz kalacaktı. Bu sayede Reddit kullanıcıları bu hedge fonlardan 2008 yılında olanların acısını çıkartabileceklerini fark ettiler. Bu olayı, finans sektörünün ilk dijital protestosu olarak nitelendirebiliriz. Tarihte ilk defa halk, büyük yatırım kuruluşlarını kendi oyunlarında yenmişti.
Tüm bunlar
eşliğinde 26 Ocak tarihinde Gamestop, Amerikan borsasında ki en çok işlem gören
hisse konumuna geldi. Birkaç hafta içerisinde, 3-4 dolar arasında işlem gören
ve değeri 200 Milyon Dolar olan bu şirket, 500 dolar seviyesini gördü ve
hissesinin en yükseğe çıktığı gün ise 28 Milyar dolarlık bir değere sahipti.
Tüm bunlar olurken Medya bu konu hakkında “Halkın iradesi yendi” şeklinde
başlıklar atmaya başladı fakat olaylar sadece bundan ibaret değildi.
İnsanlar hedge
fonlara karşı duruş almaya başladı. Ocak ayının sonunda ise, hedge fonların
ve short pozisyonda olan insanların toplamda 70 Milyar dolar kaybettikleri
açıklandı. Bu, bir savaş anlamına geliyordu. Gamestop çatışması global
haberlere yansıdıkça, halka ne yapmaları gerektiğini söyleyen billboard
reklamları ortaya çıkmaya başladı. 28 Ocak’ta, WallStreet’te küçük bir protesto
gerçekleştirildi. Tüm bunlar olurken, Reddit kullanıcıları ise birlikte durdukları
takdirde güçlü olacaklarını, ve ne olursa olsun satmayacaklarını söylüyorlardı.
Amacı ise oldukça basitti. Ne kadar uzun dayanabilirlerse, hedge fonlarına
verdikleri zarar o kadar büyük olacaktı. Tüm bunlar olurken daha büyük yatırım
şirketleri de bu çatışmaya girdi fakat sadece kendi karları için. Blackrock ve
benzeri 7 büyük yatırım şirketi, 8 gün içerisinde Gamestop üzerinden 8 Milyar
dolar kazandı.
Reddit
kullanıcıları, tüm bunlar olurken AMC ve Nokia gibi birkaç şirketin daha çok
ağır short pozisyonda olduklarını fark ettiler. Bu şirketlere koordineli bir
şekilde yapılan yatırımlarla birlikte onlarda günler içerisinde hisse
fiyatlarını katladılar. Melvin Capital, olayın asıl kötü kahramanı, öyle
kayıplara maruz kaldıki farklı şirketler tarafından kurtarılması gerekiyordu
ve yaklaşık 2,75 Milyar dolarlık bir yardım aldı. Bu yardımların çoğunluğu farklı
bir hedge fon olan Citadel şirketinden geldi.
Tüm bunları
başlatan Keith’in yaptığı 53,000 Dolarlık yatırım, 48 Milyon dolara dönmüştü.
İşte tam bunlar olurken resmen dijital bir savaş başlamıştı. Discord platformu, Reddit kullanıcılarının platformu üzerinde konuşmasını yasakladı nefret söylemlerinde bulunduklarını bahane göstererek fakat bu sadece ateşin daha da büyümesine sebep oldu. WSB sayfasının takipçi sayısı birkaç gün içerisinde 5 Milyondan 8 milyona çıktı. Bu sırada Facebook hızlı bir adım attı ve 150,000’den fazla üyesi olan RobinHood Yatırım grubunu engelledi. Tüm bunlar olmasına rağmen insanları sinirlendiren RobinHood oldu. Her ne kadar kurulduğu zaman “Let the people trade” sloganı ile ortaya çıkmış olsa da RobinHood’da hızlı bir şekilde GameStop, Nokia ve birkaç şirketin daha hisselerinin satın alınmasına yasak getirdi, sadece satışlarını mümkün kıldı . Peki, eğer bu hisseler satın alınamıyorsa, kimlere satılıyordu? Satın alma yasağı getirerek insanların sadece satmalarına izin vererek hissenin yapay bir şekilde fiyatının düşmesini sağlamak asıl borsa manüplasyonu değil mi?
RobinHood’a karşı
birçok dava açıldı ve bunların temellerinde RobinHood’un nasıl para kazandığı
yatıyor. RobinHood’un Citadel gibi şirketlere yatırımcı bilgilerini sattığı
ortaya çıktı. Bu sayede ise Citadel gibi büyük yatırım şirketleri, küçük
yatırımcıların neleri takip ettiğini görebiliyor ve ona göre kararlar
alabiliyordu. RobinHood, bu kullanıcı bilgilerini Hedge Fonlara satarak toplamda
700 Milyon Dolar kazandığı ortaya çıktı.
Sonuç Nedir?
Sonucu görmek için henüz hikayenin daha başındayız. Bu olay, tarihte ilk defa finansal sektörde halkın iradesinin doğurabileceği sonuçları gösterdi. Önümüzde ki aylarda, davalar görülmeye başlandıkça gelişmeleri takip ediyor ve sizlere aktarıyor olacağım.
Bu yazıyla ilgili bir video da yayınladım youtube kanalımda. Aşağıdan izleyebilirsiniz:
Teşekkürler.