18.000’den fazla adanın birleşmesi ile oluşan, Doğu ve Batı
olarak iki parçaya ayrılmış Malezya Güneydoğu Asya’nın en büyük ülkelerinden
biridir. Kuzeyinde Tayland, Güneyinde
Endonezya, doğusunda Celebes Denizi, batısında ise Hint Okyanusu bulunmaktadır.
Yüz ölçümü bakımından Türkiye’nin yarısından biraz daha az bir büyüklüğe sahip
olan Malezya’nın nüfusu ise 33 milyondur. Malezya’nın nüfusunun yarısından
fazlasını Malaylar oluştururken %25’ini Çinliler, %10’luk kısmını ise Hintiler
oluşturmaktadır. Bunlar dışında az sayıda da farklı etnik kökenden kişiler
bulunmaktadaır. Doğu ve Batı iki ayrı parçadan oluşan Malezya’da, 11 tanesi
batısında 2 tanesi doğusunda olmak üzere 13 eyalet ve 2 federal bölge
bulunmaktadır. Malezya’nın başkenti ise Petronas Kulelerinin bulunduğu Kuala
Lumpur’dur. Federal Anayasal Monarşi ile yönetilen Malezya’da hükümdarlar
yöneticiler tarafından seçilir. Fakat hükümdar bulunsa da Malezya’daki siyasi
partiler hükümdardan daha önemli konumda bulunmaktadır. Birçok farklı etnik grup ve kültür
bulunduğundan dolayı Malezya’da din bütünlüğü bulunmamakla beraber halkın %55’i
Müslüman %20’si Budist’tir. Farklı etnik
grup ve kültürlerin bulunması Malezya’nın bayrağına da yansımıştır. Malezya
bayrağına baktığınız zaman zeminde kırmızı ve beyaz 14 şeritten oluşur.
Tasarımında ABD bayrağını temel almışlardır fakat bununla beraber şeritlerin
üzerinde bulunan sarı bir hilal ile 14 köşeli sarı bir yıldız İslamiyeti
vurgulamaktadır. Milli marşları ise 9 yaşında olan Mimar Mohamed Hamza
tarafından yazılan “Negaraku“dur.
Güneydoğu Asya’nın ada ülkesi olan Malezya’nın genel hatlarını ifade
etmeye çalıştık. Bu ada ülkesini biraz daha yakından tanımak için gelin
festivallerine, mutfağına, ekonomisi ve eğitimine bakalım.
FESTİVALLERİ :
Birçok kültürü kendi içerisinde barındıran Malezya’da yıl
içerisinde farklı gruplar tarafından gerçekleştirilen birçok festival vardır.
Bunlardan bir tanesi her yıl 14 Ocak tarihinde gerçekleştirilen Thai
Pongal’dır. Thai Pongal, ocak ayını
yılın en şanslı ayı olarak kabul eden Hindular tarafından kutlanan hasat
festivalidir. Hindular’ın kutladığı bu festival Hindu Thai Ayının başladığını
gösterir. Bu festivalde Hindu rahipler
bir tapınakta geleneksel festival yemeği olan pirinç pişirirler. Ayrıca 1974 yılında Başkent Kuala Lumpur’un
federal eyalet olmasının anısına şubat ayının ilk günü de kutlanır. 1 Şubat
resmi tatil ilan edilir ve ülke genelinde kutlanır. Bu festivallerde birçok
farklı kültürel faaliyet gerçekleştirirler. Yazının başında da bahsettiğimiz
gibi Malezya’da birçok farklı etnik unsur bulunmasından dolayı birçok festival
yapılıyor bunlardan bir tanesi de nüfusun %20’sini oluşturan Çinliler
tarafından şubat ayının ilk gününde başlayıp 15 gün boyunca kutlanan Çin Yeni
Yılı’dır. Çin Yeni Yılı Malezya dışında Güneydoğu Asya ülkelerinin hemen hemen
hepsinde kutlanan bir festivaldir. Bu festivalde birçok farklı kültürel
etkinlik gerçekleşir. Özellikle caddelerde renkli ejderha ve aslanlardan oluşan
geçit töreni düzenlenir. Budanın doğumu, Mega Alışveriş Karnavalı , Wesak Day
Festivali, Yağmur Ormanları Dünya Müzik
Festivali gibi birçok farklı festival gerçekleşmektedir. Son olarak da hız
tutkunlarının vazgeçilmez adresi olan Formula 1’in Güneydoğu Asya’daki en büyük
etkinliği de Malezya’da gerçekleşmektedir.
MUTFAĞI
Festivallerinde olduğu gibi yemek konusunda da Malezya’da
geniş seçenekler bulunmaktadır. Farklı toplumların kendine has yemekleri
bulunmasının yanı sıra birbirlerinden etkilenip ortak kültürü yansıtan birçok
yemek de bulunmaktadır. Malezya mutfağındaki
en farklı özelliklerinden bir tanesi hemen hemen tüm yemek ve içeceklerinin
içine muhakkak şeker atmalarıdır. Malezya ikliminden dolayı iki mevsim yaşadığı
için sebze ve meyveler genellikle yıl boyunca taze bir şekilde bulunur. Coğrafi
konumundan dolayı da birçok balık çeşidi bulunmaktadır. Bundan dolayı
Malezya’da balık çok miktarda tüketilir. Söz konusu, Asya kıtasında bir ülke
olduğu için takdir edersiniz ki Malezya’daki halk için en çok tercih edilen
yemekleri pilavdır. En çok sevilen bir başka yemekleri ise “Satay”dır. Koyun ya
da sığır etinin şişe takılarak pişirilmesi ile yapılan bu yemek Malezyalılar
tarafından çokça tüketilmektedir. Bunlar dışında en popüler yemekleri ise hiç
kuşku yok ki “char kway teow” dur.
Yüksek ateşte kızartılan soya sosu ve pulbiber ile harmanlanmış
noodle’ın içine midye, karides, soğan ve yumurta eklenmesi ile yapılan bir
yemektir. Malezya’da çorba olarak en çok tercih edilen “Laksa”dır. Karides, midye ve balık dilimleri
ile karıştırılarak hazırlanır. Tavuklu pirinç, naşi briyani gibi daha birçok
lezzetli yemeği Malezya mutfağında görebiliriz.
EKONOMİSİ
İlerleyen zamanlarda başka bir yazıdmda geniş bir şekilde
değerlendirmeyi istediğim Malezya ekonomisi hakkında bu yazıda çok genel bir
çerçevede bilgi vereceğim. Ekonomik
açıdan kendi kendine yeten Malezya, Güneydoğu Asya’daki yıllık kalkınma oranı
en yüksek ülkelerden biridir. 1980’li yıllara kadar kauçuk ve kalaya bağlı
ekonomisi varken 1980’den sonra daha farklı alanlarda ekonomik faaliyetlerini
yürütmeye başladılar. Her geçen zaman ekonomisini çok daha iyi bir hale getiren
Malezya’da kişi başına düşen milli gelir 11.239 dolardır (Kişi Başı GSYİH-Nominal, Dünya Bankası hesaplaması, 2018). Ayrıca enflasyon oranı
çok düşüktür ve ülkedeki işsizlik oranı %7’dir.
Sanayi alanında diğer Güneydoğu Asya ülkelerine göre çok daha ileride
olan Malezya’da petrol arıtma tesislerinin yanı sıra dayanıklı tüketim malları,
otomobil gibi birçok alanda da ekonomik faaliyetlerini gerçekleştirmektedir.
Bankacılık sektöründe birçok faaliyet ortaya koyan Malezya bu sektörde de çok
ciddi ilerleme göstermektedir. Özellikle faizsiz finas uygulamaları sayesinde
İngiltere, Türkiye gibi birçok ülkenin dikkatlerini üzerine toplamaktadır.
Faizsiz finans konusunda uluslararası birçok yenilik yaparak bu konuda
dünyadaki en iyi çalışmaları ortaya koyarak sektörel liderliği elde etmek
istemektedir. Bu şekilde özgün ve
ihtiyaca uygun çalışmalarının sayısını arttırmaya devam ederse sektördeki
liderliği alması kaçınılmaz bir gerçek olarak gözlemlenmektedir.
YÖNETİMİ
Yazımın girişinde de bahsettiğim gibi Malezya, hükümdarlık
ile yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayalı bir
konfederasyondur. Ayrıca bahsettiğimiz
gibi Malezya’da Batıda 11 Doğuda 2 eyalet bulunmaktadır ve ülke hükümdarı
seçileceği zaman batıdaki 11 eyaletten bir hükümdar 4 yıllık görev için seçilir,
seçilen bu hükümdara “yüce kral” ismi verilir.
Ülkede uygulanan hukuk düzeni ise 31 Ağustos 1957 tarihinde yürürlüğe koyulan
anayasa ile sağlanmaktadır. Ayrıca
Malezya’da iki ayrı meclis bulunmakatadır. Birinci mecliste 69, ikinci mecliste
180 üye bulunmaktadır. Meclislerin üyeleri ülkede yapılan genel seçimler ile
belirlenir. Malezya, uluslararası birçok platformda da varlık göstermektedir. Bunlar;
Birleşmiş Milletler, D-8, İslam Konferansı Örgütü, Asya Pasifik Ekonomik
İşbirliği, İngiliz Milletler Topluluğu ve Uluslararası Para Fonu gibi
uluslararası oluşumlardır.
EĞİTİMİ
Malezya ile alakalı yazdığım bu yazıdaki son başlığımız
ise eğitimdir. Malezya’da eğitim federal
hükümetin eğitim bakanı tarafından yürütülür.
Federal yönetim Malezya’daki eğitimin uluslarası standartlara
ulaşabilmesi ve daha ilerisine götürebilmek için eğitim kalitesini arttırma
amaçlı birçok çalışma gerçekleştirmektedir. Malezya, bu çalışmalarının karşılığını; UNESCO verilerine göre dünya sıralamasında uluslararası öğrencilerin en çok tercih ettiği 11. ülke seçilerek almıştır. Malezya’da çocuklar
genellikle 3-6 yaş arasında devlet ya da özel işletmelere ait olan anaokullarına
gönderilmeye başlanırlar. 6 yıl sürecek olan ilkokul eğitimine ise 7 yaşında
başlanılmaktadır. Daha sonra özel okullara gitmek isteyen öğrenciler için ayrı
bir sınav yapılarak bu sınava göre liselere gitmektedirler. Devlet okuluna gitmek
isteyen öğrenciler herhangi bir sınava tabii tutulmadan okula alınır. Üniversitedeki eğitim hayatı ise bölümlere
göre 3 ila 8 sene arası farklılık göstermektedir. Mühendislik gibi fen,
matematik ağırlıklı bölümlerde eğitim dili %80 İngilizce %20 Malayca
verilmektedir. Sosyal bilimlerde ise %50 İngilizce %50 Malayca eğitim
verilmektedir. Yüksek lisans ve doktora
programlarının tamamında ise İngilizce eğitim gerçekleşmektedir. Ayrıca başkent
Kuala Lumpur dünya çapında bir ticaret merkezi olup, öğrencilere eğitimlerinin
yanında çalışma hayatında global fırsatlar sunmaktadır
